Permafrost op Spitsbergen

Je loopt over een pad en voelt het ineens zacht worden. De grond veert een beetje. Alsof er iets beweegt onder je voeten. Dat is geen verbeelding. Dit is permafrost. Of liever: dat was het. Want wat op Spitsbergen eeuwenlang bevroren bleef, begint langzaam te ontdooien.

Wat is permafrost?

Permafrost is grond die minstens twee jaar achter elkaar permanent bevroren is. In Spitsbergen zit die bevroren laag overal: onder de toendra, onder het dorp, onder je voeten. Soms een halve meter diep, soms tientallen meters. Maar permafrost is geen ijsblok. Het is een mengsel van bevroren aarde, steen, ijslenzen, wortels, oude pollen en soms resten van planten en dieren van duizenden jaren oud.

Waarom is permafrost belangrijk?

Permafrost is letterlijk de fundering van Spitsbergen. Zonder die bevroren ondergrond zouden gebouwen verzakken, wegen breken en hellingen verschuiven. Het houdt de bodem stabiel, het beïnvloedt waterstromen, en het bepaalt welke planten er kunnen groeien. En het is meer dan dat. Permafrost is ook een klimaatarchief. Een soort tijdcapsule waarin oude lucht, pollen en zelfs virussen opgesloten zitten.

Heeft de opwarming van de aarde invloed op permafrost?

Door de opwarming van de aarde begint permafrost op veel plekken te ontdooien. Dat gaat langzaam, maar het effect is groot:

• Grond zakt weg of verzakt ongelijk: gebouwen moeten op palen komen
• Paden worden drassig: de infrastructuur verslechtert
• Organisch materiaal komt bloot te liggen: methaan en CO? komen vrij
• Hellingen worden instabiel: modderstromen en erosie

In Longyearbyen is dit geen toekomstbeeld. Het is realiteit. Sommige huizen zijn al afgebroken of verplaatst. En wetenschappers meten elk jaar hoe diep de bovenste laag dooit.

Wat zit er in permafrost?

In sommige boringen zijn resten gevonden van oude mossen, bevroren kevers, pollen en zelfs virussen. Er zijn experimenten waarin bacteriën na 30.000 jaar weer ‘wakker’ worden. Klinkt als sciencefiction, maar het gebeurt echt. Permafrost bevat ook veel koolstof, plantaardig materiaal dat nooit vergaan is omdat het bevroren bleef. Als dat ontdooit en afbreekt, komt er een flinke plens broeikasgassen vrij. En dat versnelt het klimaatprobleem.

Wat betekent dit voor Spitsbergen?

• Architectuur moet aangepast worden: bouwen op palen, met extra buffers
• Wetenschappers monitoren actief: bijvoorbeeld rond Gruvefjellet en Nybyen
• Toeristische paden worden omgelegd of versterkt
• Klimaatbewustzijn groeit: je ziet hier wat ergens anders onzichtbaar is

Je ziet soms een helling vol modder waar eerst een pad was. Of een houten huis dat scheef zakt. Dat is permafrost, die langzaam grip verliest.

Wist je dat…

• In sommige delen van Spitsbergen de permafrost meer dan 100.000 jaar oud is
• De bovenste laag (actieve laag) ’s zomers tot 1 meter diep dooit
• Permafrost bijna 85% van het land op Spitsbergen beslaat
• Sommige huizen in Longyearbyen warmwaterleidingen hebben die via de lucht lopen, om de grond eronder niet op te warmen