Gletsjers op Spitsbergen
Ruim de helft van het landoppervlak van Spitsbergen is bedekt met ijs. Van lange gletsjertongen die langzaam naar de zee schuiven tot uitgestrekte ijskappen op afgelegen eilanden: gletsjers zijn overal. In totaal telt de Svalbard-archipel meer dan 2.100 individuele gletsjers. Sommige zijn toegankelijk voor excursies, andere zijn enkel bereikbaar voor wetenschappers. Hieronder vind je een overzicht van de bekendste, grootste en meest bestudeerde gletsjers op Spitsbergen.
Austfonna (Nordaustlandet)
Austfonna is de grootste gletsjer van Spitsbergen én de op één na grootste ijskap van Europa (na Vatnajökull op IJsland). De gletsjer bedekt bijna het hele eiland Nordaustlandet en beslaat een oppervlakte van circa 8.120 km². Het ijsfront is meer dan 200 kilometer lang. Austfonna is een zogenoemde ijskapgletsjer: een dikke, koepelvormige massa ijs die in alle richtingen uitvloeit. Door zijn afgelegen ligging is Austfonna nauwelijks toegankelijk voor toeristen, maar speelt hij wel een belangrijke rol in klimaatonderzoek.
Vestfonna (Nordaustlandet)
Aan de westkant van hetzelfde eiland ligt Vestfonna, met een oppervlakte van circa 2.450 km². Deze ijskap is kleiner dan Austfonna, maar wordt net zo intensief bestudeerd vanwege de hoge gevoeligheid voor temperatuurstijgingen en zeewaterinvloeden.
Kongsbreen (Kongsfjorden)
Kongsbreen ligt in het westen van Spitsbergen, bij de wetenschappelijke nederzetting Ny-Ålesund. De gletsjer eindigt in de fjord en bestaat uit twee hoofdarmen: Conwaybreen en Kronebreen. Vooral die laatste is opvallend: Kronebreen behoort tot de snelst stromende gletsjers van Spitsbergen, met snelheden tot 600 meter per jaar. Deze gletsjers kalven actief af in zee, wat spectaculaire beelden kan opleveren voor bezoekers tijdens bootexcursies.
Esmarkbreen (Isfjorden)
Aan de noordzijde van Isfjorden, tegenover Barentsburg, ligt Esmarkbreen. Deze mariene gletsjer eindigt in zee en is goed bereikbaar vanuit Longyearbyen. Esmarkbreen is één van de populairste gletsjers voor dagtochten per boot en biedt een goed zichtbare illustratie van terugtrekkend ijs en afkalving. Onderzoek toont aan dat het ijsfront zich de afgelopen decennia meerdere honderden meters heeft teruggetrokken.
Nordenskiöldbreen (tussen Longyearbyen en Pyramiden)
Deze gletsjer ligt aan de oostzijde van Billefjorden en is opvallend vanwege de snelheid waarmee hij zich heeft teruggetrokken sinds het midden van de twintigste eeuw. Het kale landschap rond de gletsjer toont goed hoe sterk het ijs zich heeft teruggetrokken. Deze gletsjer is populair voor fotografische excursies en vaak het decor van lezingen over klimaatverandering in het veld.
Wahlenbergbreen (Van Mijenfjorden)
Deze brede gletsjer komt uit in Van Mijenfjorden en is per sneeuwscooter of boot bereikbaar. De gletsjer wordt vaak bezocht tijdens voorjaarstochten en laat nog steeds actieve afkalving zien. Het relatief vlakke voorland toont duidelijk waar het ijsfront in eerdere decennia eindigde.
Longyearbreen en Larsbreen (bij Longyearbyen)
Dicht bij Longyearbyen liggen twee van de meest toegankelijke gletsjers van Spitsbergen: Longyearbreen en Larsbreen. Deze valleigletsjers zijn lopend of met excursies bereikbaar en worden vaak gebruikt voor educatieve doeleinden. In de zomer smelt hier een netwerk van smeltstromen en gletsjerbeekjes, wat de impact van klimaatverandering direct zichtbaar maakt.
Hansbreen (Hornsund)
Helemaal in het zuiden, bij het Poolstation van Polen in Hornsund, ligt Hansbreen. Deze gletsjer is één van de best gemonitorde gletsjers van Svalbard en speelt een sleutelrol in langlopende onderzoeksreeksen over ijsmassa, zeespiegelstijging en afsmelt. Hij kalft af in de fjord en is daardoor interessant voor onderzoek naar interactie tussen oceaan en ijs.
Paulabreen en Sveabreen (ten zuiden van Van Mijenfjorden)
Deze valleigletsjers zijn minder toeristisch maar geologisch interessant. Paulabreen is onderwerp van sedimentonderzoek en toont duidelijke sporen van dynamische gletsjerbewegingen. Ze liggen in een relatief nat gebied, wat van invloed is op de gletsjerdynamiek.